عظیمترینبنای
سنگیجهان
ساخت تخت جمشید یا آنطور
که در کتیبهها ثبت شده شهر مردمان پارسی، در 55 کیلومتری شمال شرق شیراز و مقابل
جلگه مرودشت در سال 518 قبل از میلاد به دستور داریوش اول آغاز شد و جمعاً حدود
120 سال به طول انجامید. این مجموعه عظیم با مساحت 135 هزار مترمربع، بزرگترین مجموعه
باشکوه هخامنشی است که همه از سنگ ساخته شده.
جالب است بدانید میان
سنگها هیچگونه ملاتی استفاده نشده و سنگها به یکدیگر چفت شدهاند. البته در برخی
موارد بستهای آهنی معروف به دم چلچلهای مورد استفاده قرار گرفته است. مجموعه تخت
جمشید شامل هفت کاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلکانها، ستونها و دو آرامگاه سنگی است.
گرمترین
نقطهکره ی زمین
بیابان لوت در 80 کیلومتری
شمال شهداد، تپهای مملو از گدازههای آتشفشانی با مساحتی معادل 480 کیلومتر مربع که
گندم بریان میخوانندش و گاه نیز ریگ سوخته، گرمترین نقطه کره زمین است با دمایی معادل
67 درجه سانتیگراد در سایه! در گندم بریان در فضایی با طول 200 کیلومتر و عرض 150
کیلومتر هیچ نوع زندگی جریان ندارد و شرایط به گونهای است که علاوه بر گیاهان و حیوانات،
حتی باکتریها نیز توان زنده ماندن ندارند. در نتیجه اجساد تجزیه نشده و فقط بر اثر
تابش خورشید خشک میشوند.
تا پیش از کشف این منطقه
توسط پروفسور کردوانی تصور میشد صحرای لیبی در شمال صحرای آفریقا با 57.7 درجه سانتیگراد
گرمترین نقطه کره زمین باشد؛ اما اکنون گندم بریان است. اگر قصد سفر به قطب گرمایی
کره زمین را دارید، بین آبان تا فروردین بار سفر ببندید.
بلندترین
برج آجری جهان
برج یا گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده
ی چهارم هجری است که در شهر گنبد کاووس، شمال ایران در استان گلستان قرار دارد. سبک
معماری بنا شیوه رازی است. این بنا که بلندترین برج تمام آجری
جهان بهشمار میآید بر فراز تپهای خاکی که قریب پانزده متر از سطح زمین بلندتر است
قرار دارد. ارتفاع برج 55 متر
است که با احتساب بلندی تپه، در مجموع 70 متر ارتفاع از سطح زمین دارد. این بنا در سال (۳۹۷ هجری قمری برابر با ۳۷۵ هجری خورشیدی) و در زمان
سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر و در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده،
بنا گردیده است. این بنا با آجرهای
دنبالهدار و ملات و به شکل یک استوانه چندوجهی ساخته شده است که شامل پی و صفه بنا،
سردابه، بدنه و گنبد مخروطی است.
طولانیترین
غار نمکی جهان
غار نمکدان در جزیره
قشم حدود 6580 متر طول دارد. تا پیش از کشف این غار، غار نمکی سدام در فلسطین با داشتن
طولی معادل 5685 متر به عنوان طولانیترین غار نمکی جهان قلمداد میشد. جریان آب نمک
در کف غار، از چشماندازهای دلپذیر آن است. رطوبت جزیره و نفوذ آب در غار، سبب فروچکیدن
آب نمک اشباع شده بر بدنه قندیلها میشود که شکل آنها را پیوسته دگرگون میکند.
غار نمکدان دارای یک دریاچه نمک به ژرفای یک متر در فاصله 160 متری دهانه
ورودی است. از دل کوه نمکدان، یک جریان آب زیرزمینی همیشگی میجوشد که راه را به بیرون
گشوده و پس از حلکردن نمک در راه خود، به شکل چشمه نمک در دامنه کوه نمایان میشود.
این چشمه در گودال روبهروی خود، حوضچهای طبیعی به رنگ سفید پدید میآورد.
بزرگترین
بافت خشتی جهان
یزد یکی از مهمترین
شهرهای زنده و تاریخی کشور است که مجموعهای کامل از بناهای دورههای مختلف زمانی
شامل بازارهای قدیمی، مسجدها، باغها، عمارات، آتشکدهها و... را در خود جای داده است.
این شهر علاوه بر آن
که بزرگترین بافت خشتی جهان است، با 743 هکتار عرصه و 5 هزار هکتار حریم، دستنخوردهترین
بافت تاریخی کشور محسوب میشود.
بزرگترین
جزیره غیرمستقل جهان
قشم، بزرگترین جزیره
غیرمستقل دنیاست که در حساسترین نقطه استراتژیک خلیج فارس و در دهانه تنگه هرمز واقع
شده است. طول جزیره حدود 120 کیلومتر و عرض جزیره در نقاط مختلف متفاوت است. بیشترین
عرض جزیره، مابین لافت و شیب دراز است. عرض متوسط جزیره را میتوان معادل 14 کیلومتر
در نظر گرفت. بخش وسیعی از کرانههای شمالی جزیره با جنگل دریایی حرا به وسعت 150کیلومتر
مربع پوشیده شده است. جزیره قشم با مساحت 1491 کیلومتر مربع از 23 کشور دنیا وسیعتر
است. به طور مثال قشم 2.5 برابر سنگاپور و بحرین و سان مارینو، 1.5 برابر هنگکنگ،
پنج برابر مالدیو و 70 برابر ماکائوست.
داغترین
چشمه جهان
چشمه
آبگرم قینرجه در ۲۲
کیلومتری جنوب غربی مشکین شهر و در ارتفاع 1240 متری دامنه شمالی سبلان در مجاورت چهار چشمه معدنی
دیگر قرار دارد. این چشمه با دمای 86 درجه سانتیگراد، داغترین چشمه کلرایدی جهان
است که دارای سه دهنه است.
با توجه به خواص درمانی
عناصر موجود در آن بخصوصگوگرد بالا، برای درمان لنفاتیسم، راشیتیسم و روماتیسمهای
مزمن سودمند است. دمای بالای این چشمه تسکیندهنده درد و ضد تورم است. در کنار چشمه
آبشاری است که بر زیبایی و جاذبه گردشگری چشمه قینرجه افزوده است.
کهنسالترین
درخت سرو جهان
یکی از پیرترین جانداران
جهان، سرو ابرکوه با عمری حدود 4000 تا 4500 سال است. گرداگرد تنه این درخت روی زمین،
11.5 متر و بلندای آن 25 تا 28 متر برآورده شده است. در برخی اساطیر، کاشت این درخت
زیبا به زرتشت نسبت داده شده است.
باستانیترین
پل قابل استفاده جهان
پل قدیم دزفول مهمترین اثر تاریخی
دزفول و با بیش از ۱۷ قرن سابقه قدیمی ترین پل جهان است. این پل که دو منطقه ی شرقی
و غربی دزفول را به هم وصل می سازد، در حقیقت یکی از راه های رابط منطقه ی جندی شاپور
و سرزمین بین النهرین بوده، که به دستور شاپور اول پس از پیروزی بر والرین و با بکارگیری
اسرای رومی ساخته شده است. این پل از دیرباز
محل تردد میان شهرهای شوشتر، اندیمشک و دزفول بوده است. این پل دارای 14 دهنه است و
آب رودخانه دز از آن گذر دارد. این پل در دوران عضدالدوله دیلمی، صفویه و پهلوی مرمت
و بازسازی شد؛ اما پایههایش همچنان بدون تغییر، یادگاری از عصر ساسانی است.
قدیمیترین
بنای خشتی جهان
نارینقلعه یا نارنجقلعه مهمترین و
دیدنیترین بناى تاریخى شهرستان میبد است. این قلعه از بناهاى مربوط به دوره اشکانی
و قبل از اسلام است و در دوران مظفریان تعمیراتى در آن صورت گرفت. اطراف آن خندقی بوده
است و نقبهای زیر آن گاهی تا یک فرسنگ امتداد دارد. در محرم سال 744 جنگ سرنوشت سازی
که باعث پیروزی آل مظفر بر چوپانیان گشت در این محل اتفاق افتاده است. مساحت این قلعه
3 هکتار و بنا در 7 طبقه و داراى برج و بارو و دربندهاى متعدد است و بالاى تپهاى مسلط
بر شهر میبد قرار دارد. قطر پایینترین حصار قلعه که قسمت بزرگى از آبادى میبد را دربر
مىگرفت، 5 و در بعضى قسمتها به 20 متر مىرسیده است. نارنج قلعه 4 برج گرد بلند دارد
و آنچه امروزه از آن باقی مانده قسمت مرکزی آن است و نشانههایی از برجها و باروها
در روستای کوچک (کوشک) از آن باقی است. کوشک یا کوچک نزدیک ترین روستا به دژ بوده است
و بیشتر آن را باغها و قناتها و آسیاب دربر میگرفته است. زیباترین بادگیرها و خانهها
و کوچههای ساباتدار بسیار قدیمی در جهان را در این محله زیبا میتوان مشاهده کرد.
نارنجقلعه داراى اتاقهاى متعددى بوده است که در حال حاضر قسمتهایى از این اتاقکهاى
کوچک تودرتو، موجود است و بسیارى از آنها نیز به علت قرار گرفتن در طبقات پایین و ریختن
راهروها هنوز کشف نشده است.
بعضیها نارین قلعه را همان دژ سفید
شاهنامه میدانند. این قلعه بالای یک تپه و مسلط به اطراف ساخته شده و اطراف آن را
هم خندق کندهاند.
یک روایت افسانهای هم حکایت از آن
دارد که قلعه در زمان کیومرث ساخته شده و اولین آدمها از راه آب و دریا به آن پا گذاشتهاند.
بعضیها هم آن را ساخته سپهبد ساسانی-
مهبد- میدانند. مهبد از سرداران قباد و انوشیروان بود. در نزدیکیهای نارین قلعه میبد
سفالهای رنگی و نقشدار از دوران عیلامی به دست آمده که بیش از 4000 سال قدمت دارند
و به خاطر همین قدمت زیاد ساختمان قلعه به زیگورات یا معابد عیلامی شبیه است.
از این قلعه که کاملاً از خشت و گل
ساخته شده است، در دورههای مختلف تاریخی به عنوان ارگ حکومتی یا دژ نظامی استفاده
میشده. اوج اقتدار این قلعه در پیش از اسلام، مربوط به دوره ساسانیان و پس از آن مربوط
به دوره آل مظفر است. بعضی این کهن دژ را سرآغاز شروع آبادانی یزد میدانند. پیچهای
تودرتوی قلعه، کشمکشها و جنگهای زیادی را به خود دیده است. این قلعه، یک قلعه نظامی
بوده ولی بعضی با توجه به شکل 5 طبقه آن احتمال میدهند که زیگورات بوده و از آن به
عنوان معبد استفاده میکردهاند.
بلندترین
بادگیر جهان در یزد
بادگیر هشت سویه باغ
دولتآباد یزد، با ارتفاع 33 متر بلندترین بادگیر جهان است.
کهنترین
گونه جانوری جهان
سه چشم (Triops) گونهای جانور آبزی است که به دلیل قدمت 220 میلیون ساله از آن به عنوان
فسیل زنده و قدیمیترین گونه جانوری زمین نام برده میشود. این گونه نادر در آبگیرهای
فصلی استان آذربایجان غربی زیست میکند. ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﺴﻴﻞ ﺯﻧﺪﻩ (Triops
cancriformis) ﺩﺭ ﺁﺑﮕﻴﺮﻫﺎﻱ ﻓﺼﻠﻲ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻏﺮﺑﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ
1383 ﺍﺯ ﺁﺑﮕﻴﺮﻫﺎﯼ ﺑﻬﺎﺭﯼ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺩﺭﻳﺎﭼﻪ ﺍﻭﺭﻣﻴﻪ بدست آمد. ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻃﻮﻝ ﮐﻞ، ﻃﻮﻝ ﺳﭙﺮ، ﻋﺮﺽ
ﺳﭙﺮ ﻭ ﻃﻮﻝ ﭼﻨﮕﺎﻝ ﺩﻣﯽ ﺑﺘﺮﺗﻴﺐ ١/5٠، ١/٦٩، ٤/٤٠ ﻭ٢/١٤ سانتیمتر ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪ. ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮﻱ
ﺳﭙﺮ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻳﮏ ﺟﻔﺖ ﭼﺸﻢ ﻣﺮﮐﺐ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻭ ﻳﮏ ﭼﺸﻢ ﮐﻮﭼﮏ ﺩﺭ ﻭﺳﻂ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
بلندترین
طاق طبیعی جهان
غار اسپهبد خورشید یا کرکیل دژ بر سر راه تهران به فیروزکوه
در ناحیه دوآب شهرستان سواد کوه استان مازندران قرار دارد. این غار بر سینه خطیرکوه
قرار داشته و در متون تاریخی به نام طاق عایشه گرگیلی دژ نیز خوانده شده است. در زبان
مردم منطقه سوادکوه این غار به نام لاپ کمر معروف است. همچنین مردم روستای خطیرکوه
و روستاهای اطراف این غار را به نام «دیوکالی» به معنای «غار دیو» می شناسند.
قوس دهانه غار، یکی از عظیمترین دهانههای غار طبیعی دنیا
است. طول قوس طاق طبیعی و عظیم غار چهل متر بوده و درون غار بصورت تالاری بیضی شکل
به درازای ۷۵، عرض ۲۵ و ارتفاع ۱۵ متر است. در برابر غار
دیواری با سنگ و ساروج چیده شده و تا مدخل آن ادامه دارد. بنای این دیوار به دوره ساسانیان
باز میگردد. در مقابل غار پرتگاه مهیبی قرار دارد که ورود به آن را بسیار مشکل میسازد.
به دلیل وجود آب آشامیدنی در غار، در گذشته امکان مقاومت به مدت طولانی در آن وجود
داشته است. داخل غار دارای اتاقهایی است که
قدمت ساخت آنها به دوره ساسانیان باز میگردد. این غار در فهرست آثار ملی ایران قرار
دارد و برای ثبت جهانی آن نیز پروندهای تشکیل گردیده است. با این وجود تمرینات نظامی
و معدن ماسه فعال در مجاورت آن، در حال لطمه زدن به آن میباشد.
قدیمیترین
سد جهان
سد کبار در 25 کیلومتری
جاده قدیم قم ـ کاشان از آثار دوره ساسانی محسوب میشود. این سد با گذشت بیش از هزار
سال و وقوع زلزلههای متعدد همچنان پابرجاست.
عجیبترین
قنات جهان
یکی از شاهکارهای علم
مهندسی قدیم، قنات دو طبقه مون اردستان است. در هر طبقه از این قنات 800 ساله، آبی
مستقل جریان دارد و آب هیچ یک به دیگری نفوذ نمیکند. این قنات دو کیلومتر طول دارد
و مقدار آبدهی آن 60 لیتر در ثانیه است.
بزرگترین
بازار سرپوشیده جهان
بازار تبریز با مساحتی
حدود یک میلیون مترمربع ، بزرگترین سازه آجری سقفدار و به هم پیوسته جهان است. تبریز
به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم همواره از اماکن مهم داد و ستد محسوب میشده است.